ЗекIоным гугъэпIэ инхэр епхыгъэх

Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат хэлэжьагъ сессиеу «ЗекIонымрэ хьакIэхэм апэгъокIыгъэнымрэ: къэралыгъо IэпыIэгъум иамалыкIэхэр» зыфиIоу ПМЭФ-2024-м тегъэпсыхьагъэу щыIагъэм. Сессиер зезыщагъэр Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьаматэ игуадзэу Дмитрий Чернышенкэр ары.

Iофыгъоу зытегущыIэхэрэм мэхьанэшхо зэряIэр къэзыгъэлъагъорэр зекIоныр Урысыем иэкономикэкIэ анахь гугъапIэхэр зэрапхыхэрэм, хэгъэгум зыпкъитыныгъэ хэлъэу хэхъоныгъэ ышIынымкIэ амалышIухэр къэзытырэ лъэныкъоу зэрэщытыр ары.

«Урысые Федерацием и Президент, хэбзэ къулыкъухэм, зэкIэми анахьэу анаIэ зытырагъэтхэрэм ащыщ зекIоныр. Мы аужырэ лъэхъаным IэпыIэгъоу а лъэныкъом ратырэр фэдэ 12-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Федеральнэ бюджетым изакъоу ащ пэIуигъэхьагъэр сомэ миллиард 200 мэхъу. IэпыIэгъумкIэ амал зэфэшъхьафыбэмэ къапкъырыкIыхэ хъугъэ. Хэгъэгу кIоцI зекIоным зегъэушъомбгъугъэнымкIэ Президентым къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэр зэшIохыгъэ хъунхэм пае, 2030-рэ илъэсым ехъулIэу зэхэубытагъэу къахьыжьырэм ипроценти 5-р зекIоным къыкIэкIонэу мэгугъэх», — къыхигъэщыгъ Дмитрий Чернышенкэм.

Зэхэсыгъом къызэрэщаIуагъэмкIэ, гъэцэкIэкIо хабзэм ифедеральнэ къулыкъухэм, хэхъоныгъэм фэгъэзагъэхэм, хэбзэгъэуцухэм къэралыгъо IэпыIэгъум иамалхэр къызфагъэфедэхэзэ, зекIоным хэхъоныгъэ ышIыным пае ищыкIэгъэ IэпыIэгъур рагъэгъоты. Пшъэрылъэу щытыр зэкIэми акIуачIэ зэхалъхьаныр, шIыкIэ-амал анахь дэгъоу щыIэхэр къызфагъэфедэнхэр, Iофым зифедэ хэлъ инвесторхэр къэралыгъо IэпыIэгъумкIэ Iофтхьабзэхэм нэIуасэ афэшIыгъэныр, инфраструктурэр ыкIи нэмыкIхэр гъэпсыгъэнхэм анаIэ тырягъэдзэгъэныр ары.

ЗекIоным анахь псынкIэу хэхъоныгъэ зыщишIырэ шъолъырхэм зыкIэ ащыщ Адыгеир. АщкIэ федеральнэ IэпыIэгъум мэхьанэшхо иIэу щыт. Дмитрий Чернышенкэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, икIэлэцIыкIугъомрэ иныбжьыкIэгъумрэ республикэм щигъэкIуагъэх, Адыгеим зыкIи щымыIагъэхэм ар зэрагъэлъэгъуныр игъоу афилъэгъугъ. Дмитрий Чернышенкэм къызэриIуагъэмкIэ, непэрэ лъэхъаным диштэу, лъэныкъо зэфэшъхьафхэр къызфагъэфедэхэзэ дэгъоу зызщагъэпсэфырэ шъолъыри 5-мэ республикэр ащыщ. МыщкIэ анахь зишIуагъэ къакIохэрэм ахэплъытэн плъэкIыщт инфраструктуракIэм къытырэ амалхэр. Республикэм а лъэныкъомкIэ опытышIоу иIэм къэзэрэугъоигъэхэр щигъэгъозэнхэу АР-м и ЛIышъхьэ гущыIэ ратыгъ.

Хэгъэгу кIоцI зекIоным ихэхъоныгъэкIэ ежь еплъыкIэу иIэхэм, къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр агъэфедэхэзэ чIыпIэхэм джащ фэдэу а лъэныкъомкIэ хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным къыпкъырыкIызэ, Адыгеим IофшIэкIэшIоу аIэ къыщырагъэхьагъэм нэIуасэ ащ фишIыгъэх. Республикэм зекIонымкIэ амалэу иIэхэм АР-м и ЛIышъхьэ защегъэгъозэхэ нэуж къыхигъэщыгъ зекIоным ишъолъырэу республикэр зэрэпсаоу зэрэщытыр. Экономикэм ихэхъоныгъэкIи, нэмыкI отраслэхэм яхэхъоныгъэкIи, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэхэщэгъэнхэмкIи, бюджетым ихахъохэр нахьыбэ шIыгъэнхэмкIи ащ гухэлъ гъэнэфагъэхэр фыряIэх.

Республикэм зекIонымкIэ IэкIэлъ хъугъэ амалхэм джыри нахь зягъэушъомбгъугъэным епхыгъ проект заулэмэ язэшIохын. Федеральнэ гупчэм иIэпыIэгъу, лъэпкъ проектэу «ЗекIонымрэ хьакIэхэр егъэблэгъэнхэмрэ» зыфиIорэм яшIуагъэкIэ зекIоным епхыгъэ транспортым иIофыгъохэр зэшIуахых. Газыр, электричествэр, псыр чIыпIэхэм аращалIэ. Лъэпкъ проектым амалышIухэр къетых гъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» ищыкIэгъэщт инфраструктурэр гъэпсыгъэнымкIэ.

«ЗекIоным илъэныкъо пстэуми зятэгъэушъомбгъу. Адыгэ къуаем ифестиваль изакъоу мэфитIум къыкIоцI нэбгырэ мин 36-рэ фэдиз къыугъоигъ. Арышъ, нахь игъокIотыгъэ, нахь мэхьанэшхо зиIэ проектхэри тапэкIэ тищыкIагъэх. ГъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» ишIын отраслэм ихэхъоныгъэкIэ гугъэпIэ гъэнэфагъэхэр етэпхых. Мы проектыр гъэцэкIагъэ зыхъукIэ, Адыгеим зекIоу къихьэрэр фэдитIу хьазыркIэ нахьыбэ хъущт. ДжэгокIо гъэхъунэм этнопаркэу щагъэпсыщтым лъэпкъ нэшанэ зиIэ щагухэр, ремесленнэ мастерскойхэр, нэмыкIхэр дэтыщтых. Ащ нэмыкIэу цIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэщтхэ Iофтхьабзэхэр а чIыпIэм щыкIощтых, илъэс къэс адыгэ къуаем ифестивалэу зэхащэрэри ахэм зыкIэ ащыщ хъущт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, федеральнэ IэпыIэгъумкIэ амалыкIэу щыIэ хъугъэхэм яшIуагъэ къэкIуагъ зекIоным зиушъомбгъунымкIэ, инфраструктурэу ищыкIагъэр гъэпсыгъэнымкIэ, джащ фэдэу нэмыкI Iофтхьабзэхэри зехьэгъэнхэмкIэ. Республикэм лъэпкъ проектым къыдилъытэрэ лъэныкъохэри амал зэриIэу икъоу гъэцэкIагъэ хъунхэм анаIэ щытырагъэты. ГущыIэм пае, хьакIэщхэр агъэпсых, кIэлэеджакIохэм апае экскурсиехэр зэхащэх. Джащ фэдэу 2024-рэ илъэсым республикэм икъэлэ шъхьаIэ зекIонымкIэ ипроект щыублагъэ хъущт, сомэ миллион 97-рэ субсидиеу мы илъэсым Адыгеим къыIэкIэхьащт. Архитектурэмрэ тарихъымрэ ясаугъэтхэр зыпкъ рагъэуцожьых, тичIыпIэгъу цIэрыIоу, тхакIоу Евгений Шварц зыщыпсэущтыгъэ, зыдакIощтыгъэ чIыпIэхэм зекIо гъогухэр якIухэу шIыгъэнхэри ащ къыхеубытэ.